tarhana

gönderen: Ökkeş
kelime: Tarhana
hangi yöreye ait: Maraş
kelimeyi açıkla: Tarhana bir "tutkudur" aslında.Genelde kış aylarında sizin ayrılmaz dostunuz olsada ,aslında her mevsim onundur.Burda bir çorbadan bahsetmiyorum dikkat edelim lütfen-zaten resimde görülüyor-. Tarhanı ne Ruffles la ne Doritos la nede herhangi bir cipsle değişmem.Tacını(patent) henüz takmak nasip olmasada o gönlümüzün Kralıdır.
Tarihçesi:
Burda oturup sabaha kadar tarhana hakkında geyik yapabilirim ama ben deryada damla misali size onu biraz tanıtmaya çalışacağım:
Yapılışında biraz bahsedelim;Ha bide tarhananın tarihçesi vardır."Kadının biri döğme pilavı pişirmiş.Sonra hepsini yiyemeyince bir-iki gün beklemiş.Derken tekrar acıkınca üzerine biraz da yoğurt katayım demiş.Sonra olmuş Bir 'tarhana aşı'.Daha sonra bunu güneşte unutmuş,tarhana aşı kurumuş.Kadın tekrar tadına baktığında çok hoşuna gitmiş.O gün bugün yaz aylarında geleneksel halde yapılan nam-ı diğer TARHANA olmuş.Maraş yöresinde bu olay anlatılırken yapımının çok zahmetli olmasından dolayı kadına hem rahmet(!) okurlar ve lezzetinden ötürüde geçmişini hayırla yad ederler :)
 Hazırlanışı: Tarhananın hazır hale gelene kadar ki geçen süre, havanın rüzgarlı yada sıcak oluşuna göre 3-4 gündür.
Tarhana mevsimi gelmeden önce "katık"-ekşimiş yoğurt- biriktirilir.Değirmene gönderilen buğday döğme olarak tekrar döner.
İlk gün kazanlar kurulur.İhtiyaca göre kaç "kırat" döğme koyulacaksa belirlenir ve kazanlar kaynamaya başlar.Akşamdan pişirilen döğme pilavı sabaha kadar soğumaya bırakılır.Sabah namazından önce kalkılır ve dövme pilavı katıkla birlikte karıştırılır ve tarhana aşı önceden hazırlanmış yatağına yerleştirilir.(Genelde yatak bir traktör römorkudur :)).
Sabah yoğurulan döğme aşı ekşimesi için birgün bekletilir.(bir rivayete göre yüzü ekşi,asık olan birisi yoğurursa dövme aşı daha ekşi olurmuş)               
Ertesi günkü sabahın seherinde kalkılır.Dövme aşı 'çiğ'lere serilmek için beklemektedir.Aşı serecek olan kişiler genelde eli iyi mala tutan,inşatta master yapmış yada sıva ustası olan tayfadır.Neyse efendim tarhana aşının güneş doğmadan serilmesi daha makbuldür.(malum işi-gücü olan var)
İnsanoğlu buraya kadar üzerine düşen bilimum vazifeyi bi hakkın eda etmiştir ve bundan sonra havanın güneşli yada yağmurlu olacağı İlahi Takdire kalmıştır.(bizimkisi genelde yağmura dek gelir :)..kısmet.).Güneşli bir vakitte 1 yada 2 günde kurur.Havanın fırtına boyutuna ulaşmayacak şekilde rüzgarlı olması daha iyidir-aksi takdirde çiğleri damda tutmak oldukça zordur- çünkü çabuk kurur.                                     
Tarhana aşının kurumasından sonraki diğer işlem , tarhananın çiğlerden soyulmasıdır.Yine ertesi günün sabah namazı vakti kalkılır.Güneş doğmadan önce soyulması lazım çünkü tarhana üzerine düşen "garbi"nin-nemlenme-  yok olmaması lazım.
Tarhana neredeyse hazır hale gelmiştir fakat güneşte yaklaşık çeyrek gün beklemesi lazım.Kuruma işeminden sonra tarhanamız soframıza girmeye hazırdır.
Firiğe de değinmemek olmaz.Tarhana aşının ilk gün serilmesinden sonra öğleye doğru çiğe serilen aşın yüzü kurumaya başlar fakat altı daha yaştır.Tarhananın bu safhasına da "firik" denir.İçine badem,antep fıstığı yada ceviz sarılarak çayla birlikte yenilir.               
Köyde birilerinin canı firik çektiği zaman bir kedi bulurlar ve ayağına uzunca bir ip bağlarlar sonra üzrinde tarhana serilmiş çiğ olan dama doğru fırlatırlar.Kedi dama düştüğü zaman tekrar aşağı doğru çekerler.Aşağı doğru inmek istemeyen kedi mecburen tutunacak bir dal arar ki bu da firik çiğleridir.Sonra kedi firik çiğleri ile birlikte aşağı doğru çekilir.Firiğin aşağı inmesinden sonra kedi bırakılır.Kedi üzerine düşen bu kutsi görevi ifa etmenin mahcubiyeti içerisinde oradan hızla uzaklaşır. :)
Size bir tarhananın otobiyografisini dilim döndüğünce anlatmaya çalıştım.Muvaffak olabildiysem ne mutlu.
etiketler: tarhana,maraş tarhanası,tarhana nasıl yapılır,maraşın geleneksel lezzetleri
cümle içerisinde kullan: "ben tarhana yedim :) " (özne-nesne-yüklem-smiley)
vidoesu:

tarhana yapılışı | izlesene.com
resmi: